Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Ekrem Ali Akartürk, Meclis’ten geçen “dezenformasyon” yasasında, Anayasa’daki temel teminatların yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne muhalif kararlar bulunduğuna dikkati çekti. “Yargı bağımsızlığı probleminiz varsa, bu maddeyi uygulayamazsınız” diyen Akarytürk, toplumsal medyanın yargı, BTK ve Erişim Sağlayıcıları Birliği kıskacına alınmış durumda olduğunu belirterek, “Sansür maddesiyle, seçim öncesi toplumsal medya kıskaca alınıyor” dedi.
Sözcü müellifi Ruhat Mengi’ye konuşan Akartürk, Türkiye’de “yasaları uygulamadan kaynaklanan problemler” olduğunu söyledi; “Nedir o; yargı bağımsızlığıyla ilgili sorununuz varsa bu Toplumsal Medya Kanunu’na da daha fazla yansıyacaktır. Hasebiyle, bu “Sansür Yasası” denilen yasanın içeriğinde sorunlar var, zira yasa lisanı açık değil, artı BTK (Bilgi Teknolojileri ve İrtibat Kurumu), yargı ve Erişim Sağlayıcıları Birliği kıskacına alınmış bir toplumsal medya özgürlüğü var, toplumsal medya kıskaca alınmış durumda” sözlerini kullandı.
“Siz devlet olarak baskı yapmazsınız fakat yayıncılar dehşetten suya sabuna dokunamaz hale gelirler”
Ruhat Mengi’nin, “Yasa Meclis’ten geçer geçmez tümüyle yürürlüğe girmiş üzere bir baskı, endişe ortaya çıkacak” görüşüne katılan Akartürk, şunları kaydetti:
“Zaten bu yasa açısından bu türlü bir dehşet algısı yaratmak kâfi, kesinlikle uygulanması olarak da bakmamak lazım. Toplumsal medyacıları, dijital medya platformlarını huzursuz ettiyse esasen gaye hasıl olmuştur, değerli olan otosansürü devreye sokmak. Yani, yalnızca devletin medya organlarını baskılaması değil, medya organlarının kendi kendine otosansür uygulaması ki bu sansürün en ileri basamağıdır, en tehlikelisidir, yani siz devlet olarak baskı yapmazsınız ancak yayıncılar dehşetten suya sabuna dokunamaz hale gelirler.”
Tazminat
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ndeki tabir özgürlüğüne ait 10’uncu maddeyi hatırlatan Akartürk, “AİHS bir çatışma normu olarak Anayasa’nın 90’ıncı unsurunda; Kontrat ile bizim yasa kararlarımız ortasında bir çatışma olduğunda Avrupa Kontratı ve AİHM kararları daha üstte yer alıyor, buna uymamız lazım” dedi. Akartürk, “Şu anda bu sansür yasası da çatışan bir yasa olduğuna nazaran neden bu uyarıyı yapmıyorlar?” sorusuna şöyle cevap verdi:
“Sadece yasa için AİHM’ye gidemiyorsunuz, evvel ihlallerin başlaması lazım. Burada olması gereken şu; Anayasa’mız ‘bir çatışma olursa Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’ni uygula’ diyor, bunu kime diyor; benim hâkim ve savcıma diyor. Ben hâkim olsam ne yapacağım? “Burada bir çatışma var, AİH Sözleşmesi’ne ters bir durum var” diyeceğim ve o ihlali, Toplumsal Medya Maddesi’nin 29’uncu hususunu uygulamayacağım, yani bu türlü olması lazım. Evvel bizim hukuk sistemimiz Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’ni kendisi uygulayacak, Avrupa’dan beklemeyecek. İhlal ettiği noktada evvel o mahkemeye taşınacak, evvel iç hukuk yollarının tüketilmesi gerekir, ondan sonra Avrupa Mahkemesi ‘Sizin bu uygulamalarınız Sözleşme’ye alışılmamış, Sözleşme’nin 10’uncu hususunu ihlal ediyorsunuz’ diyecek ve tazminata mahkûm edecek.”
“Tek gerçek kimsenin inhisarında değil, söz özgürlüğü bunun için var”
Devletin toplumsal platformları düzenleme ve denetleme yetkisi var, zira en başta devlet bireylerin temel hak ve özgürlüklerini korumak için var, hasebiyle bu dijital platformlarda bir kişinin aleyhine temelsiz ve kasti bir biçimde bir ekip ithamlarda bulunuluyorsa bunlar elbette düzenleme konusu yapılabilir, ticari hayata ait, özel hayata ait bir kadro mevzularda ihlaller yaşanıyorsa ki Türkiye’de bunun için aslında mevzuatta kâfi oranda düzenleme var ve daha da yapılabilir lakin burada sorun olan temel husus şu; bu yasaya içerik olarak baktığımızda çok kıymetli bir sorunu var; tabir özgürlüğünü kısıtlıyor oluşu, hem de Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nde öngörülen garantilere karşıt olarak bunu yapıyor, birebir vakitte bizim direkt doğruya 1982 Anayasası’ndaki teminatlara karşıt olarak yapıyor” değerlendirmesinde bulunan Akartürk, kelamlarına şöyle devam etti:
“Baktığımızda ne diyor; Dezenformasyonla Gayret Kanunu’nun 29’uncu unsuru ‘Halkı aldatıcı bilgi yayma hatası.’ Artık, bunu nasıl tanımlıyorsunuz, nasıl uygulayacaksınız, ‘halkı yanıltan’ ne demek, bunun ucu açık. Mesela bir enflasyon oranı açıklayacaksınız, sanki TÜİK’in açıkladığı oranın dışında bir oran açıklayan bilimsel bir kurum bu kabahatten yargılanacak mı? ‘Halkı yanıltıcı’ diyor, o vakit burada tek doğruyu devlet ortaya koymuş üzere oluyor, devlet ne derse odur. Tek hakikat kimsenin monopolünde değil, söz özgürlüğü bunun için var, yoksa tabir özgürlüğüne gereksinimimiz yok ki, devlet tek doğruları söylesin, biz de ona biat edelim olsun bitsin. Münasebetiyle, demokratik bir toplumda tek gerçek olmaz, çoğulculuk vardır, muhalefet, beşerler birtakım savlarda bulunur ve bu savlara karşılık da teze muhatap olan bunları açıklamaya çalışır, kamuoyu kime inanırsa o geçerli olur.
“2023 seçimleri öncesinde muhalif basının sesini kısmak için yapıldığına dair önemli telaşlar var”
“Buna ‘Basın Sansür Yasası’ denebilir, 2023 seçimleri öncesinde muhalif basının sesini kısmak için yapıldığına dair önemli telaşlar var” diyen Akartürk, kanunla vatandaşların da sesinin kısılacağını belirterek şöyle konuştu:
“Tabii ki vatandaşların da. Gerek Avrupa Parlamentosu gerekse Avrupa Kurulu Venedik Komitesi sansür maddesindeki düzenlemelerin açıkça söz özgürlüğüne mani oluşturacağını açıkladılar. Bilhassa bu düzenlemenin 2023’te yapılacak parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin çabucak öncesinde yapılmasının adil ve özgür seçim prensiplerini ihlal edeceğini tabir ediyorlar. Halka aldatıcı bilgi yaymak suçlamasıyla toplumsal medyanın ağır tutuklama tehdidine maruz kalabileceği, bilhassa demokratik muhalefet açısından telaş vericidir.”
Röportajın tamamını okumak için .
TIKLAYIN – 20 soruda ‘dezenformasyon’ yasası; haber verme vazifesi ve halkın haber alma hakkı nasıl kısıtlanıyor?