Ankara Üniversitesi Arkeoloji Kısmı öğretim üyesi ve Hafriyat Lideri Prof. Dr. Erhan Öztepe ile grubu tarafından bu yıl 5 Temmuz’da başlayan çalışmalar kapsamında çok katlı çarşı yapısının büyük kısmına ulaşıldı.
Aşağı agora bölgesinde birinci sefer Alman arkeologların kısmen araştırdığı alanlarda daha geniş çaplı çalışma yapma imkanı bulduklarını belirten Öztepe, “12 yıldır kesintisiz olarak güney kısmında araştırma yaptığımız çarşı yapısının bu sefer kuzey kısmında çalışmalara devam ettik” dedi.
Öztepe, bu çarşının Alexandria Troas ve arkeologlar için çok kıymetli olduğunu vurguladı.
Yapının özelliklerine değinen Öztepe şunları söyledi:
“Bölgede bilindiği kadarıyla çok katlı çarşı yapısı bir tek Alexandria Troas’ta gözüküyor. Anadolu’da alışılmış Manisa’da ve Aydın’da da bu tip çarşı yapıları var, çok katlı olarak. Bunlar bir manada o periyodun bugünkü karşılığını söylemek gerekirse alışveriş merkezleri biçiminde hizmet veriyor. Antik AVM’ler diyebileceğimiz bir çarşı bu.”
“Geçen yıl bu yapının en kuzeyinde kendi içinde kapalı bir yeri açığa çıkarmıştık. Bu yıl olasıdır ki şimdi tabanına ulaşamadığımız kuzeydeki dükkanı kazmaya başladık. İklim kaidelerinin değişmesi nedeniyle çarşı yapısının bu dükkanında tabana ulaşamadık fakat gelecek yıl herhalde birinci etapta bu tabana ulaşma talihimiz olacak.”
“Bugüne kadar devam eden çarşı yapısı çalışmaları bütün formaların batı cephesi boyunca uzanan çift katlı olduğunu gördüğümüz, hatıl yuvalarından ve derinliğinden de 6,5-7 metre derinlikte. En azından şu andaki bilgiler ışığında bunu söyleyebiliriz.”
YAPININ BÖLGE TİCARETİNDEKİ KIYMETİ ARAŞTIRILIYOR
Prof. Dr. Öztepe, bölge ticaretiyle ilgili de değerli bilgi ve buluntulara ulaşmayı hedefledikleri çarşının bulunduğu alanın yapı stoklarından oluştuğu bilgisini verdi.
Gelecek yıldan itibaren çarşı yapısının dükkanlarını gün ışığına çıkarmayı hedeflediklerini bildiren Öztepe, kelamlarına şöyle devam etti:
“Bir defa burası Kuzey Ege’deki kıymetli liman yerleşimlerinden biri ve biz 400 yıl boyunca literatüre geçmiş olan yekpare granit sütunların ihraç edildiğini biliyoruz. Akdeniz’in en batısı en kuzeydeki Afrika’daki Roma yerleşimlerine kadar, Doğu Akdeniz de dahil olmak üzere… Bir defa bu, kenti çok önemli manada bir zenginleştirmiş.”
“Tabii Karadeniz’den Akdeniz’e uzanan deniz rotası üzerinde kıymetli bir noktada, stratejik bir liman. Çok büyük olmasa da 40 bin metrekare kadar iç liman, 25 bin metrekare de dış liman. Yani 70 bin metrekarelik bir alana yayılıyor liman. Elbette ki çok devasa Roma limanları var Akdeniz’de fakat Alexandria Troas Limanı orta ölçekte ancak işlevsel olarak çok faal bir liman.”
“Buradan pek çok yere ihracat yapılmış. Yalnızca granit olduğunu düşünmüyoruz. Herhalde bugün de ardındaki yerleri kullanarak birtakım ziraî girdiler de kelam konusuydu. Limandan öbür şeyler de ihraç ediliyor olmalıydı. Bu bize değerli bir alışveriş imkanının olduğunu gösteriyor. Yani bölge niçin bu türlü bir çarşı yapısına neden sahip? Burada önümüzdeki yıllarda çalışmalarla şayet dokunulmamış katmanlara ulaşırsak bu dükkanların içinde de satıldığıyla ilgili yazıt bulursak daha hoş olacak.”
Öztepe, son yıllarda sikkeler üzerine çalışan uzmanların yaptığı araştırmalara ve aktardığı bilgilere nazaran, güneyde Aydın’a, kuzeyde Balkanlara uzanan bölgede bulunan paraların Alexandria Troas’ta basıldığını belirtti. Bu durumun, bölgenin çok geniş bir coğrafya ile ticari münasebetinin olduğunu gösterdiğine değinen Öztepe, “Bunu biz ayrıyeten çarşı yapısının önünde bulduğumuz ticaret amforalarından da bunların cinsleri üzerinden de tespit edebiliyoruz. Mesela Rodos, Sakız Adası amforaları tespit edildi. Bunlar Bizans’ta deniz yoluyla çok farklı noktalardan eserler geldiğini de gösteriyor” dedi. (AA)