İşte İsmail Vefa Ak’ın o yazısı;
Bundan tam 5 yıl evvel Damga Vergisi Kanunu’nda birtakım değişiklikler yapılmış, sonrasında alınan Bakanlar Heyeti Kararıyla (BKK) inşaat kesimine değerli vergisel avantajlar sağlanmıştı. 2017/9973 sayılı BKK ile;
– Resmi halde düzenlenen kat karşılığı yahut hasılat paylaşımı inşaat mukaveleleri,
– Resmi formda düzenlenen kat karşılığı yahut hasılat paylaşımı inşaat kontratları kapsamında yapı müteahhitleri ile alt yükleniciler ortasında düzenlenen inşaat taahhüt mukaveleleri,
– Kat karşılığı yahut hasılat paylaşımı inşaat işlerine ait danışmanlık hizmet kontratları,
– Yapı kontrolü hizmet mukavelelerinin,
Binde “0” (sıfır) oranında damga vergisine tabi olacağı belirlendi ve böylelikle sıfır oranlı damga vergisi uygulaması hayata geçirilmiş oldu.
Ancak 5 yıl üzere uzun bir müddet geçmesine karşın uygulamada hala tereddütler yaşandığına ve inşaat şirketlerinin hiç ummadıkları halde damga vergisi tarhiyatlarıyla karşı karşıya kaldığına şahit oluyoruz.
İSTİSNA DEĞİL SIFIR ORANLI VERGİ
Vergi hukukunda istisna kavramı, vergilendirilmesi gereken mevzuların kanunla vergi dışı bırakılmasını tabir etmektedir. Damga Vergisi Kanunu özelinde vergilendirilecek kağıtları belirleyen, Kanun’a ekli iki adet tablo bulunmaktadır. Bunlardan 1 Sayılı Tablo damga vergisine tabi olan kağıtları, 2 Sayılı tablo ise vergiden istisna edilmiş kağıtları ihtiva etmektedir.
Resmi biçimde düzenlenen kat karşılığı yahut hasılat paylaşımı inşaat mukaveleleri de aslında 1 Sayılı Tablo’da yer alan ve bu suretle damga vergisine tabi olan kağıtlar ortasındadır. Lakin bu kontratlar için damga vergisi oranı sıfır olarak belirlenmiştir.
Bir süreçten vergi alınmaması istek ediliyorsa, o süreci vergiden istisna kılan bir yasal düzenleme yapılacağı üzere, sıfır oran belirleyerek vergi almama yolu da seçilebilir. İstisnalar Kanun’la getirildiği yahut kaldırıldığı için, oran kullanma tekniği daha pratiktir. Çünkü vergi oranları Cumhurbaşkanı’na verilen yetki dâhilinde artırılıp, azaltılabilir. Kat karşılığı yahut hasılat paylaşımı inşaat kontratlarından de yarın vergi alınmak istenirse, yasal düzenlemeye gerek olmadan, Cumhurbaşkanı Kararıyla oran değişikliğine gidilip, bu süreçleri damga vergisine tabi tutmak mümkündür.
KANUN HUSUSUNDAKİ ÖLÜMCÜL DETAY
Kat karşılığı yahut hasılat paylaşımı inşaat kontratları ile bu kapsamdaki alt yüklenici inşaat taahhüt mukavelelerinde sıfır oranlı damga vergisi uygulanabilmesi için, mukavelenin resmi halde yapılması gerekiyor. Damga Vergisi Kanunu’nda bilhassa “resmî şekil” lafzı geçiyor. Şayet bu kontratlar resmi halde yapılmazlarsa, binde 9,48 oranında damga vergisine tâbi oluyorlar. Resmi form ise kontratın resmi memur huzurunda, yani tapuda yahut noterde yapılmasını tabir ediyor.
Noterlik Kanunu’nun 84 ilâ 89’uncu unsurlarında; düzenleme sürecinin ne biçimde yapılacağı anlatılıyor. İşte bu kararlar dairesinde yapılan kontratlara damga vergisi kolaylığı tanınıyor. Yani kontratın Noterlik Kanunu’nda geçen tabirle “düzenleme şeklinde” yapılması lâzım.
Maliye, dışarıda hazırlanıp sonradan notere onaylatılan kontratlarda sıfır oranlı damga vergisini kabul etmiyor
Noterlik Kanunu 90’ıncı unsuru ve devamındaki hususlarda noterlik onayıyla ilgili kararlar bulunuyor. Kontrat notere onay için getirildiğinde düzenlenen noter evrakında;
“Noterlik Kanunu 90’ıncı unsuruna nazaran dışarıda hazırlanan ve onay için onay için noterliğimize getirilen ….. sözleşmesi”
şeklinde sözler geçiyor. İşte Maliye, bu sözleri gördüğü noterlik evrakına nazaran vergisel değerlendirmesini yapıyor. Gelir Yönetimi bir özelgede; arsa satışı karşılığı gelir paylaşımı işi için düzenlenen ve birebir gün noterde onaylatılan mukaveleyi, “resmi formda düzenlenen sözleşme” olarak kabul etmemiş. Noter evrakında “dışarıda hazırlanan ve onay için noterliğimize getirilen” ifadeleri geçtiği için…
ANA KONTRATIN RESMÎ FORMDA YAPILMAMASI ALT YÜKLENİCİLERİ DE ETKİLİYOR
Damga vergisi kanununa nazaran; yapı müteahhitleri ile alt yükleniciler ortasında düzenlenen inşaat taahhüt mukavelelerine sıfır oranlı damga vergisi uygulanabiliyor. Lakin bunun olabilmesi için alt yüklenici mukavelesinin atıf yaptığı kat karşılığı yahut hasılat paylaşımına ait ana kontratın resmi biçimde (noterde yahut tapu idaresinde) düzenlenmiş olması gerekiyor. Yani ana kontrat resmi halde düzenlememişse, alt yüklenici mukavelesi de damga vergisine tabi tutuluyor.
NOTERLER DAMGA VERGİSİNİN TAHSİLİNDEN SORUMLU
Noterler, Damga Vergisi Kanunu uygulamasında adeta Maliye’nin tahsildarı üzere işlev üstlenmiş durumdalar. Damga Vergisi Kanunu’na nazaran noterler; vergisi ödenmemiş yahut eksik ödenmiş kâğıtları vergi ve cezası ödenmedikçe tasdik edemiyor yahut bunların suretlerini çıkarıp veremiyorlar. Şayet damga vergisinin eksik tahsil edilmesi yahut hiç tahsil edilmemesi kelam konusu olursa, öncelikle verginin mükellefine cezalı tarhiyat yapılıyor. Lakin damga vergisi almadan kontrat tasdik eden noterden de tasdik ettiği yahut onayladığı her kağıt için ceza alınabiliyor. Bu yüzden noterlerin de kanunu hakikat yorumlamaları ve dikkatli bir halde uygulamaları gerekiyor.
İNŞAAT ŞİRKETLERİ MİLYONLARCA LİRA DAMGA VERGİSİ RİSKİYLE KARŞI KARŞIYA
Sıfır oranlı damga vergisi uygulamasının başlamasından bu yana geçen 5 yıllık müddet içerisinde birçok kıymetli inşaat projesi hayata geçirildi, birçok konut satıldı. Hatta KDV ve yıllara sari inşaat işlerinden kaynaklanan stopaj iadelerinin yapılması kademesine geçildi.
İnşaat şirketleri sıfır oranlı vergi kolaylığından yararlanmak ismine süreçleri aslında noter kanalıyla yapıyor. Lakin o denli anlaşılıyor ki; inşaat şirketleri ve hatta noterlerin uygulamaları, Maliye’nin görüşleriyle zıt düşebiliyor. Gelir Yönetimi tarafından verilen özelgeler ve kimi iade süreçlerinde ortaya çıkan aksaklıklardan bu durumu gözlemleyebiliyoruz. Sıfır oranlı damga vergisi uygulamasının yürürlüğe girmesinden bu yana Maliye’nin verdiği özelgelerin ekseriyetle mükelleflerin aleyhine olduğunu söyleyebiliriz. Esasen piyasada kat karşılığı ve hasılat paylaşımı inşaat mukavelelerinin notere onaylatılmasının sıfır oranlı vergi için kâfi olduğu kanısı hâkim. Uygulamada çoklukla bu kontratlar Noterlik Kanunu 90’ıncı hususu uyarınca noterlere onaylatılıyor. Fakat Maliye, “90’ıncı husus kapsamında onaylatılan mukaveleler için sıfır oranlı vergi uygulanmaz”, diyor.
Aslında işin içinde o denli ya da bu türlü noter var. Lakin hal ve yol farklılığı vergilemenin bahtını belirlemiş oluyor. İnşaat kesimine vergisel kolaylık sağlamak emeliyle getirilen düzenlemede yer alan “resmî şekil” lafzı, maalesef pratikte düzenlemenin maksadına ulaşmasını engellemiş görünüyor. Esas maksat bu işlerden damga vergisi almamaktı. İşin özüne baktığımızda, inşaat şirketleri pratikte bu kontratları esasen noter marifetiyle yapıyor. Elbette kanunu bilmemek mazeret sayılmaz. Lakin resmi halden ne anlaşılması gerektiği konusunda; mükelleflerin Noterlik Kanunu’ndaki ayrıntılara hâkim olmasını beklemek de büyük haksızlık olur.
Sonuç olarak kanunla sağlanan vergi kolaylığı, “resmi şekil” lafzı yüzünden birçok inşaat şirketinin işine yaramıyor ve hatta bu şirketler milyonlarca lira cezalı damga vergisi tarhiyatıyla karşı karşıya kalıyor. Şahsen ben birçok firmanın tarh edilen damga vergilerini ödemek yerine, haklarını mahkemelerde arayacaklarını düşünüyorum. Bundan sonra yapılacak mukavelelerde de inşaat şirketleri bu “resmî şekil” ayrıntısına dikkat ederek, tıpkı kusura düşmemeli.