T24 Kültür Sanat
Türk edebiyatı dendiğinde akla gelen en değerli isimlerden biri olan Kemal Tahir‘in tüm kurgu yapıtları Ketebe Yayınları tarafından yayımlandı. Ketebe Yayınları Atatürk Kültür Merkezi’nde düzenledikleri bir lansmanla Kemal Tahir Külliyatının telif haklarını aldıklarını duyurdu. Proje Yöneticisi, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Lideri Üyesi Prof. Dr. İsmail Coşkun külliyatla ilgili yaptıkları çalışmaları anlattı. Coşkun, külliyatın mutfak çalışması için “Bu külliyatın neşir sürecinde Ketebe’nin editöryal mutfağı büyük bir özveriyle çalıştı. Bu süreçte müellifin sıhhatinde yayımlanmış son baskılar temel alındı, öteki baskılar karşılaştırma için kullanıldı. On altı kitapta da açıklama gerektirdiği düşünülen sözler, ibareler ve isimler için dipnotlar eklendi. Birtakım dizgi ve sayfa nizamı kusurları giderildi.” sözlerini kullandı.
Titiz bir edisyonla tekrar ele alınan on altı eser, Türk çağdaşlaşmasının farklı evreleri dikkate alınarak kronolojik bir okuma için “1890-1945 Türkiye” ve “1890-1945 Türkiye/Taşra” isimli iki farklı diziyle okura sunuldu. Bunun yanında Kemal Tahir’in edebî dünyasının kıymetli bir kesimini oluşturan ve daha evvel yayımlanmamış mektupları da içeren tüm mektupları, notları ve müellife dair incelemeler ile hatıratlar başka başlıklarla Kemal Tahir Külliyatı’nın farklı modülleri olarak yayın hayatına kazandırılmayı bekliyor.
“1890-1945 Türkiye” dizisinde yer alan eserler “Bir Mülkiyet Kalesi“, “Yorgun Savaşçı“, “Esir Kentin İnsanları“, “Esir Kentin Mahpusu“, “Kurt Kanunu“, “Yol Ayrımı” ve “Bozkırdaki Çekirdek” kitaplarından oluşuyor.
“1890-1945 Türkiye/Taşra” dizisindeki eserler ise “Yediçınar Yaylası“, “Köyün Kamburu“, “Büyük Mal“, “Rahmet Yolları Kesti“, “Sağırdere“, “Körduman” ve “Kelleci Memet” romanlarıdır.
Türk çağdaşlaşması odaklı bu okuma teklifinin iki istisnası “Göl İnsanları” ve “Devlet Ana“dır. “Göl İnsanları” öykü kitabı olması, “Devlet Ana” ise çok farklı bir tarihî periyoda odaklanması nedeniyle bu dizilerin dışında değerlendirildi.
“‘Mektuplar’ dizisinde muharririn daha evvel yayımlanmış ve yayımlanmamış mektupları neşredilecek”
Proje Yöneticisi Prof. Dr. İsmail Coşkun, Kemal Tahir Külliyatı’nın tamamlayıcı ögelerini ve yakında yayımlanacak olan kitapları şu halde anlattı:
“Kemal Tahir’in dostlarıyla yazışmaları; onun müelliflik serüvenine, edebî kimliğinin oluşumuna ve üretkenliğine ait en değerli tanıklıklardır. Bu bakımdan mektuplar, Kemal Tahir Külliyatı’nın kıymetli bir başlığını oluşturmaktadır. ‘Mektuplar‘ dizisinde müellifin daha evvel yayımlanmış ve yayımlanmamış mektupları neşredilecektir.
Kemal Tahir’in edebî kimliği kadar konuşmaları, niyetleri ve Türkiye’nin yakın devirde yaşadığı değişim sürecine ait çözümlemeleriyle de Türk kanısında kıymetli bir yeri vardır. ‘Notlar‘, bu manada Kemal Tahir’in düşünsel serüvenine ait birincil kayıtları oluşturmaktadır. ‘Kemal Tahir Külliyatı/Notlar’ dizisinde muharririn çalışma notları ile, farklı hususlarda gerçekleştirdiği konuşmalara hazırlık, okuma ve tarih notları yer alacaktır.
Külliyatın neşrinde Kemal Tahir konusunda çalışmalara kaynaklık ve kılavuzluk etmek üzere ‘Kitaplık‘ başlığı altında başka bir dizi de tasarlanmıştır. Bu dizide Kemal Tahir ve yapıtlarına ait eski ve yeni çalışmalar, tematik incelemeler, Kemal Tahir çalışmaları için kılavuz ve kelamlık üzere temel müracaat metinleri yer alacaktır. Ayrıyeten Kemal Tahir’e ait tanıklıklar ve hatıratlar da ‘Kitaplık’ dizisinde neşredilecektir.
Kemal Tahir Türkiye’nin problemlerini romancı kimliği ve sanatçı duruşuyla irdelemiş, araştırmış, tartışmıştır. Tükenmek bilmeyen gücüyle, fevkalâde çalışkanlığıyla Türkiye’yi, Türk insanını, Türk toplumunu dramıyla, gücüyle ve sahip olduğu imkânlarıyla kavramaya çalışmıştır. Üretkenliği, azmi, gerçekçi soruşturmalarıyla, güçlü edebî lisanıyla Türkiye’nin güçlü hikayesine ışık tutmaya, hâlâ çağdaşımız olmaya devam etmektedir.”
“Kemal Tahir’in temel izleği Türk modernleşmesidir”
Coşkun, Külliyat’ta, evvelki baskılardaki kusur ve eksiklerin giderildiğini, sıralama ve sınıflama yapıldığını belirterek şöyle devam etti:
“Ketebe neşrinde ikili bir sınıflama geliştirildi. Bunlardan bir adedini daha çok devlet toplum bağları, siyaset seviyesinde okumalar olarak tanımlayabiliriz. İkincisi daha fazla tıpkı kıssanın tekrar devlet toplum münasebetlerinin, çağdaşlaşmanın, taşra seviyesindeki görünümlerine odaklanıyor. Burada Kemal Tahir’in temel izleği Türk çağdaşlaşmasıdır, Türkiye’nin yakın tarihli kıssasıdır.“
Kemal Tahir’in kitaplarının daha evvel de çeşitli yayınevleri tarafından basıldığını lisana getiren Coşkun, “Ketebe’nin yaptığı Tahir’in sıhhatinde yapılan baskılarla karşılaştırarak pak, yeni bir sınıflamayla, titiz bir baskının önlerine koyulmasıdır” dedi.
Yakın devri merak eden genç ve yetişkin okurların Kemal Tahir kitaplarıyla buluşması gerektiğini savunan İsmail Coşkun, “Türk okuru, genç okur, Ulusal Çaba’ya ait, yani son 150 yıllık hikâyemizle alaka kurmak istiyorsa Kemal Tahir metinleriyle buluşmak zorundadır. Bunun tek adresi Kemal Tahir değil, Tarık Buğra, Halide Edip, Nazım Hikmet de var. Lakin Kemal Tahir bu hususları ziyadesiyle irdelemiş” değerlendirmesini yaptı.
|
Kemal Tahir’in edebiyat yolculuğu 15 Nisan 1910’da İstanbul’da dünyaya gelen Kemal Tahir’in çocukluğu, imparatorluğun çöküş yıllarında, müellifin kendi sözüyle, “bozgun” içinde geçti. Kasımpaşa Cezayirli Hasan Paşa Rüşdiyesi’ni bitirdikten sonra Galatasaray Lisesi’ne girdi. Annesinin 1926’da vefat etmesiyle onuncu sınıfta liseyi bırakıp konuttan ayrıldı. İşsiz geçen bir mühletin akabinde avukat kâtipliği, Zonguldak Kömür İşletmeleri’nde ambar memurluğu ve gazetecilik yaptı. Kemal Tahir, tıpkı yıllarda edebiyatla, özel olarak ise şiirle ilgilendi ve birinci şiirleri “İçtihat” mecmuasında yayımlandı. Bu periyotta sol çevreler ve Nazım Hikmet’le tanıştı. 13 Haziran 1938’de askeri isyana teşvik suçlamasıyla Donanma Davası’nda tutuklandı. Tutuklananlar ortasında kardeşi Nuri Tahir’le birlikte Nazım Hikmet ve Hikmet Kıvılcımlı da vardı. 29 Ağustos 1938’de on beş yıl ağır mahpusa mahkûm edildi. Cezaevindeyken hayatını sürdürmek için yazdığı kıssalar, tefrika romanlar, uyarlamalar ve çeviriler, müstear isimlerle yayımlandı. 1950’de Demokrat Parti iktidarınca çıkarılan genel afla tahliye oldu. Birebir yıl Sıdıka Uzunhasan (Semiha Hanım) ile evlendi. 1954’e kadar çeviri, polisiye roman ve mizahi hikaye çalışmalarını müstear isimlerle yayımladı. “Göl İnsanları” ve “Sağırdere”, Kemal Tahir ismiyle 1955’te neşredildi ve bu tarihten sonra Kemal Tahir, edebiyat dünyasında romanlarıyla tanınmaya başladı. Hikayelerini topladığı “Göl İnsanları”ndan sonra vefatına kadar on dört roman yayımladı. Birebir vakitte 1960’lı yıllarda çeşitli senaryo çalışmalarında bulundu. 21 Nisan 1973’te kalp krizi nedeniyle vefat etti. Sarı defterleri ortasında taslak halinde bulunan beş kurgu metni, vefatından sonra 1974-1977 yılları ortasında eşi tarafından yayımlandı. Muharririn notları ise Cengiz Yazoğlu tarafından düzenlenerek 1989 ile 1993 yılları ortasında on beş cilt halinde neşredildi. |
