Eski HDP Milletvekili, direktör ve senarist Sırrı Süreyya Lider, İzmir’de düzenlenen İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’nde yaptığı konuşmada katılanları güldürdü.
ANKA’nın haberine nazaran İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi, 6’ncı gününde “Sadakate Davet” oturumuna katılan Sırrı Süreyya Öncü’nün konuşması şöyle:
SAVCILAR VE MAHKEMELER CEZAEVİNE ATARKEN HİÇ BU RENGE BAKMIYORLAR: Şikayetçi olduğum bir konu var. Bu tanımlanamamak bir meziyet değil. Daha cömert davrandığını düşünenler de pigment muamelesi yapıyorlar. Meclis’in renkli kişiliği falan diyorlar. Ancak savcılar ve mahkemeler cezaevine atarken hiç bu renge bakmıyorlar. Gardiyanlarda da işe yarıyor. Son cezaevine girdiğimde, yasama misyonu bittiğinde cezaevi vazifesi başladığında gardiyanlar Meclis’te o kadar yakıcı konuşmalar yaptığımı zannediyordum ki yalnızca güldükleri konuşmaları hatırlattılar bana.
DATİV GEİTİV KISMINDA BİR İNSAN EVLADININ BU LİSANI ÖĞRENEBİLECEĞİME İNANCIM YERLE BİR OLDU: Benim de aklıma Brecht’in bir kelamı geldi. Tiyatro yapıtları için söylemiş mealen şöyle bir şey: Almancayı 80’li yıllarda cezaevine girdiğimde dativ, genitiv kısmına kadar öğrenmiştim. Zira Almanca bilen yoktu. Bir kitap elimize geçmişti. Datif, genitiv kısmına kadar geldim. Dativ genitiv kısmında bir insan evladının bu lisanı öğrenebileceğine bütün inancım yerle bir oldu.
NAZIM HİKMET, ‘DİLDE İHTİLAL YAPTIM, BÜTÜN ARTİKELLERİ ATTIM’ DEMİŞ: Nazım Hikmet de çok çekmiş bundan. Artikel bahsinden çok çekmiş; Rusça öğrenmeye çalışırken yapmış bunu, ‘Dilde ihtilal yaptım, bütün artikelleri attım’ demiş. Ama Almanlar bunu kabul etmeye yanaşmadılar, tıpkı Avrupa Birliği maceramızda olduğu üzere. Onlar almak istemiyor, biz girmek istemiyoruz lakin bu memlekette bir bakanlığı var ve yüzlerce bürokrat çalışıyor orada. Bu türlü garip ülkeyiz.
İŞİN BİRAZ EDEBİYAT, SANAT VE SİYASET AYAĞINI ANLATMAYA ÇALIŞACAĞIM: Bana bu program geldiğinde sadakat bahsinde konuşacağımı görünce bunun bir latife olabileceğini düşündüm. Hayatta gerçeklik hariç hiçbir şeye sadakat duymuş bir insan değilim. Onun için konuşmayı buradan alayım, bakalım nerelere gelecek. Faşistler tarafından 70’li yılların sonunda katledilen Bedrettin Cömert, Sanatın Tarihi kitabının çevirini yapmıştı, hafızam bana oyun oynuyor olabilir, beni bağışlayın, orada ‘bir kunduracı bile sanat hakkında konuşurken kesinlikle kunduracıca bir şeyler söylemeli’ diyordu. Ben de işin biraz edebiyat, sanat ve siyaset ayağını anlatmaya çalışacağım.
OTORİTENİN, EN MUHTAÇ OLDUĞU OLGU SADAKATTİR DERSEK YANLIŞ YAPMIŞ OLMAYIZ: Sadakat kendi başına çok bir şey tabir etmiyor. Öbür kavramlarla anılmaya gereksinimi var. Ya da öteki kavramların kendilerini tanım ederken vazgeçemedikleri üç, beş demirbaş kavramdan birisi ve bunların en başta geleni otoriterlik ve otorite. Otoritenin, en muhtaç olduğu olgu sadakattir dersek yanlış yapmış olmayız. Tüm gücünü bizleri sadakat içerisinde tutmaya harcar. Resmî ideolojiye, kutsallara, tabulara, babaya, hükümdara, devlete, hudutlara, geleneklere, örf ve adetlere bu türlü uzar sarfiyat bu liste. Tarihin başlangıcından beri de böyledir.
TANRIYLA ŞEYTAN BİR OLUYORLAR, EYÜP PEYGAMBERİ SADAKATLE SINIYORLAR: Burada Türk Ceza Kanunu’nun 301’inci unsuru devreye giriyor. Bir kutsala laf etmeden bakalım bir cümle kurmayı becerecek miyim? Tarihin en eski vaktine gidiyoruz, ilah ile şeytan bir olmuşlar, Eyüp Peygamberi sadakatle sınamışlar. Bu ülkede buradan birçok koruşturma, ceza, mahpus, kutsala hakaret… Hepsi bak sadık davranmamayla ilgili şeyler. Allahla şeytan bir oluyorlar, peygamberi sadakatle sınıyorlar, dünyanın zahmetini çektiriyorlar.
BU ACIYA KARŞI ERMENİ HALKINDAN BAHSEDECEĞİM: Bu toprakların yaşadığı en büyük acılardan birine değineceğim, bu acıya karşı Ermeni halkından bahsedeceğim. Bu acıya karşı resmi tarihin savunması çok enteresandır. Sadakatle başlıyor. İki söz hepiniz hatırlayacaksınız. Milleti sadık-a. Ermeniler, o tarihe kadar, kıyıma, yıkıma, büyük acılara, tehcire uğrayana kadar sadık millet olarak anılıyor. Sıdk ile hizmet ettikleri vakit yeterliydi, onlar sadakati bıraktılar, münasebetiyle başlarına gelenleri hak ettiler. Bakın otorite, sadakate ne kadar muhtaç. Bu iki sözle onların efendileri olmuş oluyoruz, bunu söylemeden, onlar da bizim sadık hizmetkarlarımız. Çabucak bir misyon tanımı oluyor. Hiyerarşinin de en muhtaç olduğu şey sadakattir. Şayet sadakat ilgisini tesis edemezse hiyerarşi olamaz.
FİLMİN SONUNDA ONLAR YAŞAMAZLAR. O DENLİ BİR SİNEMA TÜRKİYE’DE FİNAL YAPAMAZ: Sinemamızda köy sinemaları diye anılan sinemalar; bayan, zorba ağanın ya da tırnak içinde kahpe Bizans’ın tecavüzüne uğrar. O kurallarda bile herkes beni bağışlasın öteki türlü söz etmek mümkün değil, özür dileyerek söylüyorum birinci yediği damga ‘orospu’ damgasıdır. Ve hiçbir ‘orospu’ da sinemanın sonunu göremez. Sinemanın sonunda onlar yaşamazlar. O denli bir sinema Türkiye’de final yapamaz. O bir an evvel kurtulması gereken bir şeydir tıpkı gerçek hayattaki bayan cinayetleri üzere. Üstelik bu erkek hâkim bakış her gün yine üretilerek deverana sokulmaktadır. Saf zannedilen cahillikle açıklanmaya çalışılan ya da yönetenin ya da yazanın ne kadar yeterli niyetli olduğuyla geçiştirilmeye çalışılan şeyler aslında bu stereo tipi her gün hayatımıza sokuyor. Sadakat için bir şey daha söylememiz lazım. Erkeklik ideolojisinin de en çok muhtaç olduğu şeydir. Ve arsızca her gün üzerinde tepinir. Hasebiyle sadakat buraya kadar pek matah bir şeye benzemiyor.
ATATÜRK, ‘YURTTA SULH, CİHANDA SULH’ DİYEREK BİR BARIŞ İLETİSİ VERMEMİŞ ASLINDA: Dün geldim bu kente. Gündoğdu Meydanı’ndaydım. Newroz kutlandı. Orada konuşmacı olarak yer aldım. Sadakat bahsinden oraya gitmesek ayıp olur. İzmir İktisat Kongresi’ne evvel bir değinmek lazım. İzmir İktisat Kongresi, ‘Yurtta sulh, cihanda sulh’ kelamının birinci ya da ikinci sarf edildiği yer. Tarihçi değilim, farklı yorumlar var. Misak-ı Milli’den daha azına razı olunmuş ve bütün batıya biz sizin Orta Doğu’daki hesaplarınızla ilgili değiliz denmiş. Atatürk, ‘Yurtta sulh, cihanda sulh’ diyerek bir barış bildirisi vermemiş aslında. Bu benim fikrim. Yani sizin oradaki hesabınızla biz ilgili değiliz, Osmanlı’dan elimizde kalan bu bakiye ile kendi yağımızda kavrulacağız demiş ve bunun karşılığında yüz yıllık bir avans almıştır. Biz de ülkeyi bu yüzyıl o lafla buraya getirmişiz.
ORTADOĞU’DAKİ BÜTÜN HALKLARIN KUTSAL SAYDIĞI BİR BAYRAMDA KONUŞMACIYDIM: Başlangıçtaki biz kavramı giderek teke indirgenmiş. Teke indirgenmek için de kesinlikle o bizin dışında kalanların bir ya da bir kısmının düşmanlaştırılması gerekir. Hayatın tabiatı bu. Bu da yapılmış. Ben ötekileştirilen bir bölümün çok bedel verdiği Ortadoğu’daki bütün halkların kutsal saydığı bir bayramda konuşmacıydım. Lakin Türkiye’de kısa bir resmi tarihi var. Onu söylemek istiyorum. Evvel zinhar yasaktı. Kürt yoktu, yasaktı. Dağda yürürken kart kurt. Sonra Newroz diye bir bayramları yoktu. Asurlu kral yoktu. Demirci Kava yoktu efsanedeki. Sonra Newroz olabilir dediler, zira 91 ve 92 yılında 31 kişi ile 94 kişi yanılmıyorsam Newroz kutlamaları sırasında amaç gözetmeksizin açılan ateş sonucu katledildiler bayram kutlarken.
ETKİSİ VE GÜCÜ GÖRÜNENİN ÇOK ÖTESİNDE BİR BAŞLANGIÇ YAPTIĞINI DÜŞÜNÜYORUM: Sadakat, sonlara muhtaçlık duyar. Sonlar çizer. Mademki çizilebilen bir şey o halde silinebilen bir şey olarak da görebiliriz sonları. Ben İzmir Belediyesi’nin hakikaten bu çok nitelikli adımını bir kendi vadisini oluşturma ve o vadiden akma ve bunun yönlendiriciliğinin bütün ülkeye yayılması, giderek bütün bölgesel bir hüviyet kazanması, zira biz düşman gereksinimi içeride bitti mi çabucak komşularımıza sarmakla biliniriz, burada İzmir halkına, liderine, yöneticilerine çok iş düşüyor. Tesiri ve gücü görünenin çok ötesinde bir başlangıç yaptığını düşünüyorum Sayın Tunç Soyer’in ve bütün katkı sağlayan arkadaşların.